Hari nubwo ajya kwa muganga bakabura indwara. Nyamara bene uwo akwiriye gucunga neza ko ataba afite indwara y'agahinda gakabije izwi nka 'Seasonal Affective Sisorder: SAD) indwara y'agahinda gakabije iterwa n'igindagurika ry'ibihe.
SAD ni ikibazo cyane ku Isi kuko byibuze buri mwaka ishobora kwibasita abari hagati ya miliyoni 40 kugeza muri miliyoni 240.
SAD ifitanye isano n'ibihe by'umwaka, aho uburwayi butangira kugaragara mu gihe cy'ubukonje, cyane cyane mu gihe cy'Itumba, cyangwa mu gihe cy'Impeshyi.
SAD ikunze gutangira mu mpera z'Ugushyingo cyangwa mu mpera z'Ukuboza, aho ibimenyetso byayo bitangira gahoro gahoro, ariko bikagenda bihinduka bibi cyane uko ibihe bigenda bigana mu mpera z'umwaka.
Abantu bafite SAD, akenshi usanga bagira imbogamizi mu gukora ibintu basanzwe bakunda no kugira ibitekerezo ubona ko ari iby'agahinda gakabije, bigatuma bahindura imyitwarire.
Abantu bafite SAD bagira ibimenyetso by'agahinda gakabije, bituma basubira inyuma mu buryo bugaragara mu buzima bwa buri munsi.
Bagira ibimenyetso birimo kumva ubabaye, kutagira ubushake bwo gukora ibikorwa basanzwe bakunda, gucika intege ugahora usa n'unaniwe, kiryama igihe kirekire ariko ntunaruhuke.
Kumva ko nta gaciro ufite, no gutekereza ko ubuzima nta gaciro bugifite cyangwa ko ari ngombwa kwiyahura.
SAD yo mu gihe cy'ubukonje ituma umuntu asinzira cyane, akagira imihindagurikire y'imirire, akanagira ibibazo byo kugira intege nke n'imitekerereze yo kwiheba.
Benshi bibwira ko SAD ibaho gusa mu gihe cy'ubukonje, ariko nanone hari abantu bafite SAD yo mu mpeshyi, aho bagira ibibazo byo kubura ibitotsi, kutagira ubushake bwo kurya.
Aba kandi barangwa no kurwara ku mutima ndetse no kugira agahinda gakabije, uburakari no guhangayika, n'ibindi bigira ingaruka ku mikorere y'umubiri.
Nubwo impamvu nyakuri itera SAD itaramenyekana neza, hari ibintu byinshi bishobora kugira uruhare mu gutera iyi ndwara.
Birimo kugabanuka k'umusemburo uzwi nka 'serotonin' ufasha mu guhindura ibyiyumvo by'umuntu, bishobora kuba biterwa n'ukugabanuka k'urugero rw'urumuri.
Ihindagurika ry'ibihe kandi bigabanya umusemburo wa 'melatonin' ugenzura ibijyanye no gusinzira bigatuma umuntu yiyumva nk'uwacitse intege.
SAD ikunze kibasira cyane abagore kurusha abagabo, ndetse n'abantu bakiri bato, cyane cyane urubyiruko bari hagati y'imyaka 18 na 30.
Bimwe mu bishobora gutuma gutuma umuntu agira SAD harimo kuba hari abo mu muryango we bayigize ndetse usanzwe agira agahinda gakabije iyo ibihe bihindutse bimugiraho ingaruka cyane.
Abantu batuye kure ya Koma y'Isi na bo bashobora kugirwaho ingaruka cyane kuko batagerwaho n'urumuri rw'izuba ruhagije, abafite Vitamin D nke na bo irabazahaza.
Abahanga mu buvuzi bo mu Bitaro bya Mayo Clinic byo muri Leta Zunze Ubumwe z'Amerika bagaragaza SAD ari ikibazo gikomeye ku buzima bwa muntu, abantu badakwiriye kwirengagiza.
Zimwe mu ngaruka zayo harimo kwiheza, kugira ibibazo ku kazi, gukoresha ibiyobyabwenge, kwiyahura, kurya cyane.
Nubwo bagaragaza ko nta buryo umuntu yakwirinda ariko ubimenye mbere ashobora gufashwa kwirinda ko ibimenyetso byayo byaba bibi cyane.
Hari ababimenya bagatangira imiti mbere y'uko ibihe by'ubukonje cyangwa by'ubushyuhe bwinshi bitangira kugeza birangiye.
